بررسی¬ها نشان می‌دهند مراقبت از قرآن در نزول تدريجى از طریق چهار عامل قرائت، حفظ، تعلیم و کتابت صورت گرفته است؛ چنان‌که پيامبر¬اکرم| در وقت نزول قرآن به قرائت، حفظ، تعلیم و کتابت آیات قرآن بسیار تأکید مىورزيد. در ضمن آن حضرت برای نهادینه‌کردن قرآن کریم در متن جامعه اسلامی توجه ویژه‌ای به عوامل یاد¬شده داشت. آیه 16 و 17 قیامت معطوف به قرائت و حفظ قرآن است؛ خطاب به پیامبر می‌فرماید در هنگام دریافت وحی از شتاب در قرائت بپرهیز و مراقبت و محافظت از قرآن را به ما بسپار: «لا¬تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ* إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ: زبانت را [در هنگام وحى] زود به حركت درنياور تا در خواندن [قرآن] شتابزدگى به خرج دهى. درحقیقت گردآوردن و خواندن آن بر عهده ماست».
مسلمانان نیز با رهروی راه پیامبر| و به دلیل اهمیت‌دادن به قرائت، حفظ، تعلیم و کتابت قرآن، سبب مصونیت آن از هر گونه تغییر و تحريف شدند.
روش دقیق و حساب‌شده پیامبر| برای مراقبت از قرآن کریم و نهادینه‌کردن آن در جامعه اسلامی، بیانگر آن است که قرآن موجود در دست مسلمانان همان قرآنی است كه بر پيامبر| نازل شده و به دست ما رسيده است و وعده خداوند مبنی بر حفظ قرآن کریم درآیه 9 حجر (إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ) از طریق فعالیت‌های پیامبر| و مسلمانان تحقق یافته است.