پژوهش حاضر درصدد بررسی وضعیت شیعه در دوران امامت امام باقر× (95 ق - 114 ق) در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، علمی، فرهنگی، اقتصادی و ارائه تصویری جامع از وضعیت شیعه در این دوره زمانی در مناطق شیعه¬نشین عراق، حجاز،یمن، مناطقی از ایران به¬ویژه خراسان و قم است. این دوره¬ به لحاظ فرهنگی و اجتماعی از اهمیت خاص برخوردار است و مقطع مهمی برای تاریخ تشیع به ¬شمار می¬آید.
با وجود برخی مشکلات و اختلافات درون‌مذهبی، تفکیک گروه¬های شیعی روشن بود. درکنار شیعیان پیرو امام،گروهی با اعتقاد به امامت محمد حنفیه و فرزندش از مسیر ائمه اثنی¬عشر جدا شدند و اولین انحراف در میان شیعه را رقم زدند. گروهی دیگر که در نحوه مواجهه با دستگاه خلافت و شرایط امام، دیدگاه متفاوتی داشتند، زمینه¬های شکل¬گیری فرقه جدید(زیدیه)را فراهم ساختند.
این نوشتار با تأکید بیشتر بر بررسی وضعیت شیعیان پیرو امام که خط فکری و مشی سیاسی خود را بر اساس نظر آن حضرت قرار دادند، به حیات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی سایر گروه‌های شیعی پرداخته است.