شلمغانی از غالیان شیعه و از مدعیان نیابت امام دوازدهم در عصر غیبت صغری بود. وی به سبب تألیفات و ارتباط با حسین‌بن‌روح، سومین نائب خاص امام عصر، مورد توجه قرار گرفت. وی از جایگاه اجتماعی خوبی برخوردار بود و در بین صاحب‌منصبان حکومتی، مریدان و حامیان وفاداری داشت. برخورداری از این امتیاز‌ها، شلمغانی جاه‌طلب را به فکر ریاست بر شیعیان انداخت؛ ازاین‌رو با طرح‌ریزی‌های هوشمندانه و زیرکانه برای نیل به این هدف تلاش می‌کرد و همین مسئله سبب انحراف و خروج او از طریق حق گشت.