امروزه تحول کمی و کیفی در امکان بهره¬وری از فضای محاذی زمین در آسمان‌خراش¬ها، فروعات و مسائل جدیدی را گشوده است. بدون شک بهره¬گیری از فضای محاذی زمین در حد متعارف حق صاحب‌زمین است، اما، سخن در فراتر از حد متعارف است. بر این اساس تحقیق حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤال است که از نظر فقهی فضای فراتر از متعارف بدون هیچ محدودیتی تا «عنان‌السماء» متعلق به صاحب زمین است یا آنکه از مباحات و متعلق به عموم است یا جزو انفال به حساب می¬آید و در اختیار امام و دولت اسلامی است؟ اثر حاضر ضمن بررسی مبانی، تبیین آثار و احکام متفاوت هرکدام از دیدگاه‌ها و بیان نظریه¬ای روشن توانسته است برای نخستین بار فضای محاذی زمین را به عنوان موضوع مستقل فقهی ساماندهی کند و