بررسی و تحلیل ظرفیت‌ها، امکانات و قابلیت‌های حوزه‌های علمیه و روحانیان در بنای تمدن اسلامی نیازمند مطالعات دامنه‌داری است که بخشی از آنها در این اثر مورد توجه قرار گرفته است. اثر حاضر می‌کوشد چنین ظرفیتی را از مسیر فهم و نسبتی که علمای دین با تجدد و تمدن برافراشتۀ غرب برقرار کرده‌اند، بازخوانی کند. این بررسی که با تأکید بر جریان‌های فکری - سیاسی حوزه علمیه قم پیگیری می‌شود، الگوی امام خمینی(ره) در تمایزنهادن میان مدرن‌شدن و نفی غرب‌زدگی را نیکوترین چشم‌انداز در تعامل با تجدد و تمدن غرب و مبنای تمدن اسلامی تفسیر می‌نماید.