در هر علمی بدون نظریه ناظر به یک دسته مسائل آن علم، نه می‌توان آن مسائل را شناخت و نه می‌توان راه حل‌هایی مناسب برای آن مسائل ارائه داد. در نظام جمهوری اسلامی ایران ضعف کارآمدی مشهود در برخی ساحتها (با وجود پیشرفت‌هایی بس چشمگیر در بسیاری از ساحت‌های گوناگون کشور)، به لحاظ فقدان کلان‌نظریه و خردنظریه‌های کارآمدی مطلوب اسلامی-ایرانی است. پردازش چنان نظریه‌هایی وابسته به شناسایی و تبیین مبانی، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها و ساختار چنان نظریه‌هایی است.
در این اثر چارچوب نظری منظومه‌نگری و منظومه‌فهمی عالم و آدم و دین و جامعه، مبانی، مؤلفه‌ها و شاخص‌های کلی کلان‌نظریه و خردنظریه‌های کارآمدی مطلوب برای نظام جمهوری اسلامی ایران و نیز ساختار و ویژگی‌های اساسی چنان نظریه‌هایی تبیین شده است.