معرفت یقینی در نظام معرفت‌شناسی غزالی، با عنایت به تأثیر و تأثرات متقابل ساحت‌های نفس، محصول فرایندی معرفتی ـ اخلاقی است. در این نظام، عالی‌ترین مرتبۀ معرفت، مرتبۀ نبوی است و غایت نهایی آفرینش همۀ انسان‌ها نیز دستیابی به چنان سطحی از معرفت است. به باور نگارنده این سطح از معرفت، معرفتی کشفی است، ولی نه به معنای صوفیانه، بلکه کشفی مبتنی بر برهان که به لحاظ ماهوی ظهور عالی‌تر مرتبۀ عقل استدلالی است. دستیابی به چنان مرتبه‌ای افزون بر تحصیل علم، مستلزم پاکسـازی سـاحت‌های عاطفی ـ ارادی از «گناه» اسـت. تأثیر گناه بر معرفت در اندیشۀ غزالی تأثیری واقعی و نفس‌الامری است و عقل برای روی‌کردن به مبادی عالی، نیازمند یاری کسی است که در مرتبۀ عقل قدسی قرار دارد؛ از‌این‌رو نیاز انسان‌ها به نبی، نه به دلیل ناتوانی عقلشان، بلکه به دلیل آسیب‌پذیری عقل از تأثیرات گناهان و نیازمندی به محافظت از توانمندی آن است.